Kurdî News Agency

Di Tirkiyeyê de di bexşandina organan de serdemeke dijîtal dest pê kir. Nûçîran êdî dikarin bi rêya e-Devlet û e-Nabız de beyanê xwe bidin û bexşandî bibin. Bi vî pêşverûyê, armanca me zêdekirina hejmara bexşandiyan û dayîna hêvî ji bo hezarên nexweşên ku di lîsteyên li bendê de ne ye. Bi awayekî taybet Prof. Dr. Burak Işık jî tevlî kir ku bexşandina organan “tenê ne xeyr û kerem e; lê belkî alîkariya jiyanparêz e.”

“Bexşandina organan bo nexweşên ku rêyê nû ya şînê tuneye, tenê hêvî ye”

Wî nîşan da ku ji bo hinek nexweşiyên veger nake, veguheztin tenê çareseriyek e: “Bexşandin tenê fedaqirî nake; ji bo kesên ku şîfa din tuneye tenê hêvî ye.” Wî zêde kir ku pergala beyanê dijîtal pêvajoyê hêsan dike: “Nûçîran dikarin bi yek pêlê li ser e-Devlet û e-Nabız bexşandî bibin. Ev pergal di heman demê de pêvajoyê lez dide û iradeya bexşandî difireqîne.”

“Rêgezên nû êxlaqî, zelal û jiyanparêz in”

Bi bîr anînê ku ji 26 îlonê 2025ê ve rêgezên nû hatine sepandin û iradeya bexşandî wekî bingeh tê qebûlkirin, wî got: “Goreyasa nû, iradeya bexşandî, bêguman ji dilopên malbatê derbas e. Ev gavêk êxlaqî û zelal e. Biryarê ku bi xwêtirî hatiye dayîn niha bi temamî tê parastin.”

“Yek îmze — yek jiyan”

Prof. Işık got ku dijîtalîzasyon şansa mezin e ji bo hişyarkirinê: “Niha yek îmze dikare ji bo hezarên jiyan hêvî bixe. Pêvajoyek ku di çend çirkan de li ser e-Devlet tê kirin, dikare dilê zarokekî, gezê dayikeyekî an jî ciyê bavêkî dîsa bixebitîne.” Wî jî girîngiya axaftina vekirî di nav malbatê de ser bexşandinê diyar kir.

“Divê em bexşandina ji laşên mirî zêde bikin”

Tirkiye di veguheztinan ji bexşandina zindî de li ser serê Ewropa ye, lê bexşandina ji laşên mirî hîn kêm e. “Gelek nexweş dikarin bi sedema bexşandiyek ku mirina mişîkê wî/ê hatime tesdîq kirin—mînak ji paş reqeqa raya—bi jiyan ve bigirin. Ji ber vê yekê, pergala beyanê dijîtal ji bo welatê me fursateke dîrokî ye,” wisa wî got.

Hejmarên Tirkiyeyê û cîhanê

Gorey Daneyên Wezareta Tevgera Tenduristiyê, heta sala 2025ê li Tirkiyeyê zêdetir ji 33 hezaran nexweş li bendê veguheztinê ne; hejmarek giştî ya veguheztinan jî ji 74 hezaran derbas bûye. Li gorê WHO, di sala 2023ê de di hemû cîhanê de zêdetir ji 172 hezaran veguheztinên organan hatine kirin — ku ev ji sala berê heta %10 zêde ye.

“Bexşandina organan xelatekê herî bilind e ku jiyan diparêze”

Prof. Dr. Burak Işık axaftina xwe bi bangek bo civak xelas kir: “Gava dijîtal îro hatiye girtin, tenê nûbûna teknolojîkê nake; lê nirxa jiyana mirovî jî nîşan dide. Ez hemû nûçîran dawet dikim ku bexşandî bin.”

Çawa bexşandî bibin?

“Di portalê e-Devlet de xizmeta ‘Organ ve Doku Bağışı Sorgulama ve İptali’ veke û beyana xwe biafirîne.

Bi rêya e-Nabız vasîyeta bexşandina organan tomar bike.

Heke bixwazî, dikarî di deriyên rêveberiyên tenduristiya parêzgeh û nexweşxaneyan de formê dagirtinê dagerrînî û karta bexşandî bistînî.”