Kurdî News Agency

Diplomatê brezîlî Andre Correa do Lago, ku berpirsyar e ji konferansa Cop30 ya ku di Duşemê de dest pê dike, got ku “divê gelek welatên din şikafta xwe li ser paşmawiyê rawestinê bike û li şopên Çînê bimeşin.”

Di Belémê, bajarê ku konferansa COP30 di nav daristanên Amazonê de tê lidarxistin û dê du hefte bidome, Correa do Lago ji rojnamevan re got: “Kêm bûna şevqê di bakûra cîhanê de nîşan dide ku başûra cîhanê tê tevgerîn. Ev ne tenê sala vê ye – ji salan e ku ev tevger heye, lê niha xuyangtir bûye.”

Wî bi nîşan dîtina Çînê – welatekî ku herî zêde emîsyonên gazên sereke hene û di heman demê de herî mezin e di çêkirina û xwerrê kirina enerjiyê ya karbon-nizîk de – dewam kir: “Çîn tenê ji bo xwe ne, lê ji bo hemû kesan çareseriyan dike. Panelên tavê niha hîn jî erzan in û gelekî bi enerjiyên fosîl re têkildar in. Eger hûn li ser guherîna klîmayê difikirin, ev tiştêk baş e.”

Wezîr û ofîserên bilind ji 194 welatan di COP30 de dixebitin da ku planekê çêkin ku bi vê re maf dikin ku di nav sînorên 1.5 °C yên di Peymana Paris de hatine diyarkirin de bimînin, fosîl enerjiyan bi hêvî bi hêvî bidin dawî û bawer bikin ku welatên fakîr alîkariyên xwe yên pêwîst wergirin.

Di destpêka konferansê de, rojnameya Guardian ragihand ku yek ji peymanên girîng yên klîma jixwe hatîye şikestin. Di Cop26 ya li Glasgow sala 2021 de, Keyaniya Yekbûyî, Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê (DYA), Yekîtiya Ewropayê (YE) û welatên din hev dîtin ku piştgirîyeke navneteweyî ya metanê çêbikin, ku li gorî wê divê heta 2030 emîsyonên metanê bi 30 % kêm bibe. Paşê 159 welat li ser vê peymanê destnîşan kirin.

Lê li gorî danezanên şîrketa analizên satelît Kayrros, emîsyonên hin ji nav ew imzakerên sereke zêdetir bûne, ku dixuye ku ev rewş ê germbûna giştî zêdetir bike. Emîsyonên hevkom yên şeş imzakerên herî mezin (DYA, Awustralya, Kuweyt, Tirkmenistan, Ûzbekistan û Îraq) niha 8.5 % ji asta 2020 zêdetir in.